Ikusmiran 10. Egoeraren azterketa
“Ikusmiran Egoeraren Azterketa, 2022ko ekaina” txostena kaleratu berri dugu.
Ipar Hegoa Fundazioko Azterketa ataleko Oihana Lopetegi eta Edurne Larrañagak batera ekoitzi eta aurkeztu dute lana. Euskal Herriaren ezaugarri sozioekonomikoen azterketa egin ondoren, honako ondorio nagusia atera dugu: 2008tik hona ezagutu ditugun krisiek ezaugarri espezifikoak izan badituzte ere (finantza krisia, eredu globalistaren krisia edota lehia gerra inperialistaren eremuan kokatzearen ondorioz sortzen den krisia), kapitalismoaren berezko ezaugarriek eragindako krisiak dira, sistemak berak sorturiko krisiak.
Kapitala bidegabeki metatzen jarraitzeko helburuarekin mahai gaineratu diren ustezko irtenbideak langile klasea kaltetzen dute; izan ere, langileak pobretu zein prekarizatzen duen ereduan sakontzeko neurriak izan dira.
Krisi berri batean sartu gaituzte, ez da ausazko gertaera isolatua, erabaki gune nagusietan daudenek harturiko erabakien ondorio zuzena baizik.
Orain, aldiz, herritarroi ustezko sakrifizioak eskatu dizkigute, erosahalmena murriztuz. Sektore zaurgarrienen eta langileen pobretze prozesuak ez du etenik.
• 2021.urtean KPI-ak azken urte luzeetako igoerarik handiena izan zuen, % 6,5 inguru, eta 2022ko maiatzean % 8,7ra iritsi da.
Igoera honek eguneroko erosketa saskian eragin handia izan du: olio eta koipeak % 32 garestitu dira; irinak eta bestelako zerealak % 14,3; pastaren prezioak % 21,4ko igoera izan du; argindarra % 107,8 garestitu da; eta ibilgailuen erregaia % 40,2a.
2022 martxoko urte arteko prezien igoera
Herritar guztiok gure poltsikoetan nabaritu arren, etxe xumeetan gehiago nabaritu da, aurrekontuaren %66a baino gehiago erabiltzen baita etxebizitza, ura, elektrizitatea, gasa eta bestelako erregaiak eta elikagaiak zein alkoholik gabeko edariak erosteko.
• Bitartean, soldatak azken hamarkadan KPI-aren azpitik eguneratu dira, azken urtean zertxobait errekuperatu bada ere bataz besteko soldatei dagokionean.
Dena den, azken 11 urteetan langile bakoitzak bataz beste, 6.165 euro galdu ditu. Pentsioen kasuan ere, nabarmena da erosahalmenean izaniko galera.
Ukrainiako gerra ere sistema honen berezko ezaugarrien ondorio politiko bat da. Ondorioak, berriro ere, herritarrok ordaintzen ari gara arestian aipatu bezala.
• Gastu militarrera bideratzen den dirua maximo historikoetan dago (Espainiako estatuak 2021eko BPG-aren % 1,4a bideratu zuen eta Frantziako estatuak 2020ko BPG-aren % 1,9a) eta epe motzean handitzen jarraituko duela iragarri dute.
Argi eta garbi, gastu militarrera bideratuko den dirua ez da herritarron eskubide sozialak bermatzera bideratuko.
• Ekologikoki iraunkorra ez den ereduak natura bidegabeki ustiatzen jarraitzen duen bitartean, lehengaiak ahitzeraino, uko egin dio Berotegi Efektuko Gasen isurketa prozesu kolektiboen bidez abordatzeari, erantzukizuna norbanakoan zamatuz.
Egoera honen aurrean, Euskal Herria prestatu behar da datorkigunari aurre egiteko (edo datorkigunak hartuko gaitu). Herritarron ongizate osoa lehenetsiko duen herria izan nahi badugu, erabaki politikoak hartu behar dira gaurdanik trantsizio energetikoa gauzatzeko, elikaduraren esparruan ahalik eta burujabeenak izateko, ekonomikoki beharrezkoak ditugun erabakiak hartu ahal izateko...
Herri erabakiak hartzeko garaia da, lehentasunak ezarri eta politika publiko ausartak garatzekoa.
